Ten zuiden van Lier ligt het prachtige en rustige natuurgebied “Anderstad”. Dit gebied is genoemd naar de nabij gelegen site Anderstad, waar momenteel de oude gebouwen van de melkerij van Bonilac tot een aantal lofts omgetoverd worden. De geschiedenis van deze plek gaat echter véél verder terug dan tot aan de oude melkerij.
Na de inval van de Noormannen in 836 en een aantal plaatselijke feodale conflicten doormaakt te hebben, besloot de landheer van het Land van Arkel in de 10e eeuw tot de bouw van een heuse versterking, genaamd “Randerstat”. Tijdens de 12e eeuw zou deze versterking uitgroeien tot een “motte”, een heuvel van aarde, omgeven door water, met bovenop een houten palissade met toren. Onderaan de heuvel bevond zich een neerhof, waar voornamelijk handel werd gedreven. Dit neerhof was op haar beurt weer omgeven door een wal en een gracht. Rechts ziet u een afdruk van de kopergravure uit Jacobi Le Roy, Castella et praetoria nobilum Brabantiae, 1696.
De oudst gekende vermelding van het kasteel dateert uit 1247, toen het kasteel in bezit was van Gerard van Ijse, Brabants “seneschalk” of financieel beheerder, en zijn vrouw Oda van Anderstadt. Kasteel Anderstadt diende in die tijd vooral als een economische belangrijke plaats wat betrof tolinkomsten uit rivier- en landverkeer. Begin 14e eeuw was het kasteel in handen van Floris Berthout, heer van Mechelen en Berlaar en regent van Hertog Jan II. In 1428 werd het samen met de rest van het Land Van Arkel gekocht door Jan II van Wezemaal. In 1462 werd het kasteel eigendom van de Bourgondische hertog Karel de Stoute. Boeren die op de vlucht waren voor het invallend Staatse Leger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden op 4 april 1585, ontstaken enkele vuren op het binnenhof, waardoor het woongedeelte grotendeels afbrandde. Op 14 oktober 1595, tijdens de “Lierse Furie”, staken Spaanse troepen aan Anderstadt de Nete over om, samen met de Spaanse troepen uit Antwerpen, Lier te heroveren op het Staatse Leger. Op de afbeelding rechts ziet u onderaan het kasteel Anderstadt, met de Spaanse soldaten op de voorgrond.
Het resterende gedeelte van het eens zo imposante kasteel werd in 1784 afgebroken en in 1808 als staatsdomein verkocht. Later bouwde men op deze gronden nog verscheidene hoeves zoals de “Welvaartshoeve” in 1906 en de Anderstadthoeve, dewelke rond 1932 werd omgebouwd tot de zuivelfabriek Sint-Clemens, later Bonilac. In 1967 werd hier nog een bottelarij aan toegevoegd. In 2009 verliet Bonilac de site, waarna negen gezinnen de terreinen kochten. De resterende hoeves worden thans gerestaureerd en de melkerij wordt verbouwd tot zeven moderne lofts. Enkel de brede gracht rondom het complex rest nog, als vage herinnering aan de gloriedagen van deze plek.
Bronnen
- “Geschiedenis van Lier”, E. Aerts en H. Vander Wee, Lier, 2016.
- “Het geheugen van Lier”, Rudy van Roy, 2015.
- Richalt van Grasen, Gedenkwaardige Memorie van Lier, 1614, heruitgave door het Liers Genootschap voor Geschiedenis, Lier, 2014.